Other cookies are configurable.
Selectief mutisme
De pagina is nog onder bewerking en zal de komende tijd worden aangevuld.
De pagina is nog onder bewerking en zal de komende tijd worden aangevuld.
Wat is selectief mutisme?
Selectief mutisme is een angststoornis. Daarmee behoort de behandeling in de eerste plaats toe aan professionals die werkzaam zijn binnen de geestelijke gezondheidszorg.
De meest aangewezen behandelmethode is een cognitieve gedragstherapie.
Een logopedist kan van grote aanvullende waarde tijdens het behandeltraject. De oorzaak is weliswaar angst, maar het gevolg is dat het kind vastloopt in de communicatie. Een logopedist kan spraak-/taalonderzoek afnemen, de behandeling (gedeeltelijk) uitvoeren of communicatieadvies geven.
Kinderen met selectief mutisme benaderen de wereld vanuit angst. Ze scannen hun omgeving. Afhankelijk van of een situatie of persoon veilig of onveilig voelt, hanteren ze een patroon waarbij ze wel of juist niet durven te praten.
Een belangrijk kenmerk van selectief mutisme is dat het kind bevriest. Het bevriezen is een angstreactie, waarbij het kind verstijft. Het lukt dan tijdelijk niet meer om te praten. In sommige gevallen is ook non-verbale communicatie niet meer mogelijk.
Helaas hebben kinderen met selectief mutisme geen controle over hun spreekangst. Het niet praten is geen bewuste keuze, maar onvermogen. Het gedrag wordt bepaald door de angst die het kind op dat moment voelt.
Behandeling
Kinderen en jongeren met selectief mutisme hebben de veiligheid van de mensen om hen heen nodig om stapjes te durven te maken.
Logopedist/ praktijkhouder Balans Logopedie Nunspeet
Selectief mutisme is een angststoornis. Daarmee behoort de behandeling in de eerste plaats toe aan professionals die werkzaam zijn binnen de geestelijke gezondheidszorg, zoals een gedragstherapeut of psycholoog.
Toch kan een logopedist van grote aanvullende waarde zijn in de behandeling van kinderen met selectief mutisme. De onderliggende oorzaak is angst, maar het praktische gevolg is dat het kind in het dagelijks leven vastloopt in de communicatie. Er is dus sprake van een groot communicatieprobleem en dat raakt het logopedisch vakgebied.
Helaas wordt er soms - goedbedoeld - te veel en te snel de nadruk gelegd op het durven praten. De omgeving rondom het kind maakt zich vaak grote zorgen en het is begrijpelijk dat iedereen zijn hoop vestigt op praten. Verbale communicatie is voor kinderen met selectief mutisme echter nooit het startpunt. Om tot praten te komen hebben zij tijd, vertrouwen en heel veel (non)verbale tussenstapjes nodig.
Een logopedist is de expert op het gebied van communicatie. Een logopedist besteedt bij uitstek aandacht aan álle aspecten van de communicatie.
Binnen de logopedische behandeling wordt er niet alleen gefocust op wat het kind nog niet kan, maar wordt er ook gekeken naar de dynamiek met de omgeving. Door oog te hebben voor de (non)verbale signalen van alle betrokkenen - zoals gezichtsuitdrukking, de intonatie, het spreektempo en de manier van formuleren - ontstaat er een gevoel van veiligheid.
Doordat selectief mutisme in de basis een angststoornis is, vormen veiligheid en vertrouwen de basisvoorwaarden in het contact met het kind. Van daaruit kunnen er kleine stapjes kunnen worden gezet richting het praten. Door exposure - oftewel het aangaan van stressvolle situaties - komt het kind langzaamaan zelf tot de ontdekking dat praten minder spannend is dan het altijd dacht.
Belangrijk om te vermelden is dat samenwerking met een gedragstherapeut of een psycholoog altijd de voorkeur heeft. Zodoende wordt niet alleen het symptoom behandeld, maar blijven ook eventuele andere problemen niet onopgemerkt.
Bovendien behandelt slechts een beperkt aantal logopedisten deze angststoornis. Het aan te raden om voorafgaand navraag te doen bij de desbetreffende logopedist naar de kennis over selectief mutisme en de behandelmogelijkheden.
Balans Logopedie Nunspeet volgt het behandelprotocol Praten op school, een kwestie van doen van Levvel.
- Spraak-/taalonderzoekEen logopedist kan onderzoek doen om het spraak-/taalniveau in kaart te brengen. Dit kan zinvol zijn bij een vermoeden van een taalontwikkelingsstoornis of bij meertaligheid. Vaak gaat het om dynamisch testen, waarbij de logopedist bijvoorbeeld opnames van de spraak en taal analyseert.
- BehandelingHet is mogelijk dat de logopedist het selectief mutisme behandelt. Vaak gaat om begeleiding van praktische stapjes, waarbij de logopedist wekelijks naar school komt en daar met het kind oefent. Het is aan te raden om ook altijd contact te zoeken met een gedragstherapeut of psycholoog. Selectief mutisme is in de eerste plaats een angststoornis.
- Non-verbale communicatieEen logopedist is expert op het gebied van communicatie. Soms is het nodig om tijdelijk meer non-verbale communicatie in te zetten. De logopedist kan adviseren op welke manier dit het beste kan worden ingezet en hoe dit na verloop van tijd weer kan worden afgebouwd.
- AdviesNa afloop van het spraak-/taalonderzoek of een behandelperiode schrijft de logopedist een verslag. Hierin staan o.a. communicatieadviezen voor het dagelijkse leven.
Balans Logopedie Nunspeet ontvangt regelmatig vragen van vakgenoten en andere professionals. Voor meer informatie over casusbespreking of voorlichting, klik op onderstaande link.
- Hulpvraag selectief mutisme en spraak-/taalonderzoekR. is een meisje van 5 jaar met selectief mutisme. Haar ouders geven aan dat zij twijfelen aan het spraak-/taalniveau van hun dochter. R. praat thuis volop, maar ze laat klanken weg en ze praat nog in zeer korte zinnetjes. Ze wordt daardoor niet altijd goed begrepen door haar ouders. De orthopedagoog heeft non-verbaal intelligentie onderzoek afgenomen en dit lijkt gemiddeld. Ouders vragen zich af of er sprake is van een taalontwikkelingsstoornis?
- Hulpvraag selectief mutisme en meertaligheidA. is een jongen van 6 jaar. Drie jaar geleden is hij samen met zijn ouders naar Nederland gekomen. Sinds A. op school is begonnen, praat hij incidenteel enkele woorden met zijn leerkracht en klasgenoten. Ouders geven aan dat er thuis niets aan de hand is. Hij praat ongedwongen en ze hebben geen twijfel over het niveau van zijn moedertaal. De leerkracht maakt zich echter ernstige zorgen over de ontwikkeling van het Nederlands. Praat A. niet vanwege zijn spreekangst of beheerst hij het Nederlands nog nauwelijks?
- Hulpvraag selectief mutisme en non-verbale communicatieB. is een jongen van 4 jaar. Hij is vier maanden geleden begonnen in groep 1. B. is altijd al een verlegen jongentje geweest. Hij nam buitenshuis geen initiatief om zelf te praten, maar een kort antwoord geven lukte wel. Dit is veranderd na de kerstvakantie. B. heeft sindsdien niet meer gesproken op school. Ouders en de leerkracht maken zich grote zorgen. B. staat op de wachtlijst voor therapie, maar hoe kan de leerkacht in de tussentijd met hem communiceren?
- Hulpvraag selectief mutisme en coaching van de leerkrachtM. is een meisje van 8 jaar. Ze heeft in het verleden met succes de behandelmethode Spreekt Voor Zich gevolgd. M. is nog steeds geen kletskous, maar ze praat inmiddels op school met fluisterstem. Hierdoor kan zij zich voldoende redden. M. is sinds enkele weken gestart in groep 5. Haar nieuwe leerkracht is niet bekend met selectief mutisme.
Ze weet daardoor soms niet zo goed hoe ze het beste kan reageren. De leerkracht vraagt zich af of het mogelijk is dat zij enkele adviezen krijgt?
Als ambulant begeleider binnen het speciaal onderwijs, heeft hij jarenlange ervaring in de behandeling van kinderen met selectief mutisme. Hij begeleidt kinderen volgens het protocol 'Praten op school, een kwestie van doen' en geeft ondersteuning aan leerkrachten en schoolteams.
Sinds 2022 is hij eigenaar van EUSTACHE. Hij geeft lezingen, webinars en online coaching aan ouders en professionals over selectief mutisme en extreme verlegenheid. Daarnaast is hij auteur van verschillende artikelen en twee boeken over selectief mutisme.
In 'Breek de stilte' (2018) beschrijft Eustache Sollman op een toegankelijke manier wat selectief mutisme inhoudt. Ook laat hij zien hoe selectief mutisme zich verhoudt tot extreme verlegenheid.
Zijn tweede boek 'Lekkere kletskoppen?!' (2022) is een kinderboek voor en over kinderen met selectief mutisme. Elk hoofdstuk sluit af met achtergrondinformatie, specifiek bedoeld voor de volwassenen rond het kind.
